Overweging, 3e zondag van de veertigdagentijd, 23 maart 2025 door pastor Joost Jansen

Je hoeft echt niet naar de schreeuwers van vandaag in de politiek te wijzen voor wat recht-door-zee uitspraken. We kennen allemaal in onze omgeving mensen voor wie de wereld eenvoudig in elkaar zit: dat is goed, dat is kwaad en een stapje verder: die is goed en die moet het land uitgezet worden. Ik ben soms jaloers op die eenvoud en ik weet tegelijkertijd dat zo de wereld niet in elkaar zit. Het is niet wit of zwart, er zijn voldoende grijstinten en daar zullen we het mee moeten doen. Dan klinkt onmiddellijk de vraag: hoe kun je onderscheiden wat goed is en kwaad? Er zijn boeken zoals het wetboek en in kerkelijk verband de grote catechismus van de room-katholieke kerk, we weten echter dat ook wat daarin staat steeds opnieuw geïnterpreteerd moet worden. Het is niet allemaal zwart/wit.
In het evangelie van vandaag worden ook die vragen gesteld: een toren valt om, denk even aan die uitkijktoren in Valkenburg. Wie, wat is de schuldige? Een vrouw bij ons in de straat heeft kanker, is zij zelf de schuldige? Of is het pure pech? Gaan we er onmiddellijk consequenties aan verbinden? Het is zo aanlokkelijk om de zaken met de mond te regelen want dan kun je weer je gewone leven oppakken. Zo is niet de realiteit in ons bestaan, die is veel complexer.
Jezus geeft aanwijzingen om met deze vragen om te gaan. Al rondtrekkend in Israël komt Hij voldoende wijngaarden tegen. Te midden van de druivenstammen ziet Hij een vijgenboom die daar geplant is. Deze geeft al geruime tijd geen vrucht. Omhakken? ‘Neen, heb geduld, blijf bij deze vijgenboom’, is het antwoord. ‘Geef hem nog een kans.’ Omstanders zullen misschien gezegd hebben, dat er meer winst te halen valt als je hem vervangt. Kan zijn, maar je kunt ook gehecht zijn aan deze boom en dan geef je hem nog een kans. We begrijpen allemaal dat Jezus het over mensen heeft. Recht-door-zee uitspraken zijn zo gemakkelijk te maken maar als het bijvoorbeeld over je eigen kind gaat, of over je oude moeder, is het anders. Je reageert dan niet met je verstand maar met je hart.
Mozes in dat boeiende verhaal over de brandende braamstruik in de woestijn, heeft ook gereageerd met zijn hart. Mozes zat klem, hij leefde met zijn volksgenoten in Egypte. Ze werden onderdrukt. Mozes liet zich raken door die brandende struik én door de stem van God die hem vertelde wie Hij is en ook blijvend zal zijn: een God wiens naam zal zijn: Ik-ben-die-is. Dat is tamelijk geheimzinnig, Ik-ben-die-is. Het betekent zoveel als: Ik ben er voor jou en ik blijf aanwezig ook al gebeuren er de gekste dingen. Het is zoals een kindje steeds ervan uitgaat dat zijn moeder en zijn vader van hem houden. Dat het in de praktijk ook soms anders is, laten we even rusten in deze vertelling.
Wat leert mij dit? In een wereld waarin ongenuanceerde schreeuwlelijken het gelijk aan hun kant denken te hebben, krijgen wij een boodschap van nabijheid, van barmhartigheid, een boodschap van het hart. Elon Musk zei in een interview dat empathie de fundamentele zwakte van de Westerse samenleving is. Hij staat lijnrecht tegenover de boodschap van het evangelie, de boodschap van de hele Bijbel waarin het gaat over hoe een kwetsbare God de kwetsbare mens nabij is.
Vandaag ervaart u misschien ook dat de spanning in onze wereld toeneemt. Ik hoor van sommige parochianen dat ze ‘s nacht moeite hebben om te slapen. Er zijn meer van die signalen. Wij zijn op weg naar Pasen, pelgrims van hoop. Het perspectief dat bij Jezus de dood niet het laatste woord heeft en dat dit bij ons dus ook is, gaat gelden dankzij Hem, geeft ons steun. Een pelgrim van hoop gaat verder waar het menselijk uitzicht ophoudt. Dankzij een nabije God die gezegd heeft: Ik-ben-die-ben, Ik blijf je nabij.       Joost Jansen, pastor.