Er zijn laatsten die eersten zijn en eersten die laatsten zijn… Mysterieuze woorden die bij mij blijven hangen. Waarom zo’n opmerking van Jezus? Velen willen in onze samenleving de eerste zijn, haantje de voorste. Ze willen vaak steeds meer ‘eerste’ worden, soms ten koste van anderen, de laatsten, die uitgebuit worden of buitengesloten. Waarom? Hoe komt het dat een groeiend aantal mensen kiezen voor ‘eigen volk eerst’? Bij de komende verkiezingen eind oktober zullen we dit weer kunnen meten. Het is een trend die je in de gehele wereld tegenkomt. Wij zijn de eersten, America first, en dat willen we blijven.
Deze houding staat wel haaks op wat Jezus met zijn Blijde Boodschap uitdraagt. Of toch niet? Het lijkt of Jezus wat barrières opwerpt. Hij heeft het over een nauwe deur en over mensen die het niet zal lukken om binnen te geraken. Jezus bezigt harde woorden: ‘Ik weet niet waar je vandaan komt!’ Toch een weerbarstige boodschap. Ik heb me lange tijd een Jezus voorgesteld die met open armen ons staat op te wachten en blij is om zoveel mogelijk mensen binnen te brengen in het Huis van zijn Vader, God. Hier worden toch wat nuances aangebracht. Is dat terecht? Is onze godsdienst er dan toch een voor een selecte groep? Ik weiger dit te geloven. Er is teveel in Jezus’ manier van doen én in wat Hij verkondigt aan jan-en-alleman dat verwijst naar inclusiviteit. Iedereen is genodigd, iedereen is welkom, de zaal van het bruiloftsmaal van het lam moet gevuld worden. Dienaren worden zelfs uitgestuurd naar de kruispunten van wegen om zoveel mogelijk mensen binnen te brengen. Waarom dan toch die weerbarstigheid in het evangelie van vandaag?
Omdat iedere mens, u en ik, een eigen verantwoordelijkheid heeft, een eigen vrije wil. Niemand kan gedwongen worden. Liefde gebiedt een immens respect voor de vrijheid van iedere mens want liefde bant iedere dwang uit. Liefde én gerechtigheid, lees ik in de tekst. Liefde gaat niet zonder gerechtigheid want bij liefde in de boodschap van Jezus is het niet louter het goede en enthousiasmerende gevoel voor een ander maar veeleer het goede bij die ander bevorderen en werken aan een veilig klimaat zodat een Lisa levend thuiskomt. Een klimaat waarin je je kunt ontwikkelen tot een medewerker aan dat Rijk van geloof, hoop en liefde. We mogen niet vergeten dat Jezus voor ‘de laatste’, de mens onderaan de ladder, meer aandacht heeft dan voor iemand in goeden doen. Die bedruipt zichzelf wel, zal Hij denken.
Het gaat bij Jezus niet om exclusiviteit, ‘eigen volk eerst’ of ‘nee aan het AZC’. Het gaat Hem om inclusiviteit. Jezus kan zich beroepen op de profeet Jesaja, u hebt het gehoord in de eerste lezing: ‘op muildieren en dromedarissen zullen volkeren bijeengebracht worden’. Vandaag zullen we andere vervoersmiddelen hebben, maar de boodschap is helder. Jezus neemt de kernboodschap van het hele Eerste Verbond over: God is er voor iedereen en er is in het huis van zijn Vader-God plaats voor iedereen.
Als… ja, er is een ‘als’. Je moet het zelf willen. Je zult zelf stappen moeten zetten van verbondenheid, want hét Verbond vraagt dat. Je zult de ander moeten opzoeken en helpen. Empathie is een werkwoord, zoals de liefde een werkwoord is. Je moet laten zien ‘waar je vandaan komt’. Jezus zegt het twee keer in die negen verzen van het evangelie.
Wanneer we eerlijk zijn naar onszelf toe, laten we af en toe – misschien wel dagelijks – ons inkeren in onszelf en de balans opmaken, dan weten we echt wel waar we vandaan komen. Dan weten we of we een rechte weg zijn gegaan verbonden met anderen. Dan ontdekken we zelf hoe we van alle kanten kunnen komen om elkaar te bemoedigen en samen die Familie van God te vormen. Dan zijn er geen laatsten en geen eersten meer omdat Gods Blijde boodschap ons verbindt. Pastor Joost Jansen.
21-ste zondag door het jaar, over Lucas 13, 22-30
